10 prostych rad, które pomogą skutecznie komunikować się z chorym na Alzheimera

Nie wchodź w rolę chorego i nie przytakuj, jeśli się z czymś nie zgadzasz.
Słuchaj, nie komentuj, nie pouczaj.
Dawaj proste polecenia krok po kroku. Jeśli trzeba powtarzaj je i przeznacz tyle czasu, ile chory potrzebuje na reakcję.
Nie mów o chorej osobie, tak jakby nie było jej w pomieszczeniu.
Proponuj rozwiązania zamiast wytykania błędów (np. przy ubieraniu). Zwrot „nie rób tego” zastąp „proszę zrób tak”.
Zadawaj pytania zamknięte, czyli zamiast pytać „Jak się czujesz?”, zapytaj np. „czy jesteś zmęczony? spokojny? zdenerwowany?” itp.
Ograniczaj wybór – zamiast pytania „co chciałbyś na obiad?” zapytaj np. „chciałbyś na obiad kurczaka czy mielone?”
Zastąp pytania informacjami, np. zamiast pytać „czy jesteś głodny? ” powiedz „obiad gotowy, zjedzmy”.
Unikaj zwrotów „nie pamiętasz?” albo „mówiłam ci przecież” – to może wywołać u chorego niepotrzebną agresję i frustrację.
Jeśli napotkasz na problem w opiece nad chorym zastanów się jak rozwiązałabyś ten problem, gdyby Twoim podopiecznym było 3-letnie dziecko i spróbuj tej samej metody. Jednocześnie pamiętaj, aby nie zwracać się do chorego jak do dziecka np. „dziecięcym” głosem.

Codzienne problemy w opiece nad chorymi na Alzheimera i inne zespoły otępienne

Codzienne problemy w opiece nad chorymi na Alzheimera i inne zespoły otępienne bywają przytłaczające. Osoby te z powodu dużych problemów z pamięcią, mają kłopot z porozumiewaniem się. Z wysiłkiem szukają odpowiednich słów, zapominają, co chciały powiedzieć.

Poniżej kilka porad dotyczących porozumiewania się z chorym:

Nawiązuj kontakt wzrokowy z osobą chorą i zwracaj się do niej po imieniu, aby przyciągnąć i skupić jej uwagę.
Bądź świadom tonu swojego głosu oraz tego jak głośno mówisz, jak patrzysz na chorego i tego, co wyraża twoja mowa ciała (zacięte usta, gniewne spojrzenie, ręce ciasno splecione wyrażają napięcie lub złość).

Zachęcaj do rozmowy i spraw, by trwała możliwie jak najdłużej (podpowiadaj brakujące słowa).
Oprócz mówienia używaj innych sposobów komunikacji np. delikatnego dotyku, gdy chcesz pokierować chorym lub głaskania, by wyrazić aprobatę i okazać sympatię.
Kiedy chory się upiera lub jest agresywny, spróbuj odwrócić jego uwagę proponując spacer lub przekąskę.

Aby zachęcić chorego do porozumiewania się:

zachowuj się w sposób ciepły, czuły i rzeczowy,
podczas rozmowy trzymaj podopiecznego za rękę
bądź otwarty na to, co może chorego niepokoić, nawet jeśli trudno to zrozumieć
okazuj zainteresowanie
pozwalaj podejmować niektóre decyzje
bądź cierpliwy przy wybuchach złości, pamiętaj, że w ten sposób „przemawia ” choroba
jeśli odczuwasz frustrację, zrób sobie przerwę, wyjdź na balkon, albo stań przy otwartym oknie i zrób kilka głębokich wdechów.

Aby skutecznie komunikować się z chorym warto przestrzegać kilku prostych zasad:

nie wchodź w rolę chorego i nie przytakuj, jeśli z czymś się nie zgadzasz
słuchaj, nie komentuj, nie zwracaj uwagi, nie pouczaj, nie tłumacz – to nie pomoże, a może wzbudzić agresję
dawaj proste polecenia krok po kroku (jeśli trzeba powtarzaj je i przeznacz tyle czasu ile chory potrzebuje na reakcję, staraj się nie przerywać)
nie mów o chorej osobie, tak jakby jej nie było w pomieszczeniu
nie zwracaj się do chorego jak do dziecka lub „dziecięcym” głosem
nie wytykaj błędów(np. przy ubieraniu), lecz zaproponuj: „spróbujmy zrobić to tak ….”
nie mówimy „nie rób tego”, lecz „proszę zrób tak”
jeśli zadajesz pytanie choremu, staraj się, żeby odpowiedź ograniczała się do słów „tak” i „nie”, a więc zamiast pytać: „Jak się czujesz” należy zapytać „czy jesteś zmęczony? spokojny? zdenerwowany?
należy ograniczać wybór – nie pytaj „co chciałbyś na obiad”?, lecz „chciałbyś na obiad kurczaka czy mielone?”
zamiast pytać „czy jesteś głodny”? należy powiedzieć „obiad gotowy, zjedzmy”
staraj się nie mówić „nie pamiętasz?”, albo „mówiłam ci przecież” – to bardzo frustrujące dla chorego.

Podstawowa reguła opieki zawiera się w odpowiedzi na pytanie „Jak rozwiązałabym ten problem, gdyby moim podopiecznym było 3-letnie dziecko?”.

Alzheimer, czy demencja – pułapki starości

Wprawdzie choroba Alzheimera jest odpowiedzialna aż za 80% wszystkich przypadków demencji, jednak istnieją pewne różnice, o których powinni wiedzieć opiekunowie osób chorych.

Choroba Alzheimera pojawia się u osób po 65 roku życia, a demencja znacznie później, około 80 roku życia.

Chorzy na demencję wykazują: upośledzenie umiejętności komunikowania się, poważny spadek zdolności rozumowania i znaczne zmniejszenie sprawności pamięci, szczególnie funkcji przypominania. Otępienie starcze(demencja) może być wywołane przez wiele czynników np. Alzheimera, Parkinsona lub nadużywanie alkoholu. Demencja jest otępieniem tzw. naczyniowym. Podstawową przyczyną otępienia jest uszkodzenie komórek nerwowych.

Choroba Alzheimera doprowadza do utraty zdolności wykonywania codziennych czynności i funkcji, takich jak: mówienie, chodzenie, a nawet połykanie. Choroby Alzheimera nie da się cofnąć, wyleczyć, ale można opóźnić jej rozwój. Wymienia się czynniki ryzyka, które mogą doprowadzić do pojawienia się choroby Alzheimera:

wiek powyżej 65 roku życia,
urazy głowy,
nadciśnienie tętnicze,
podwyższony poziom „złego” cholesterolu (LDL),
cukrzyca,
zakażenie wirusem opryszczki,
niski poziom wykształcenia,
predyspozycje genetyczne.

Najbardziej charakterystycznym objawem choroby Alzheimera są zaburzenia pamięci, czyli zdolności do nabywania nowych lub odtwarzania wcześniej nabytych informacji.
Wraz z rozwojem choroby występują:

zaburzenia mowy, trudności w doborze słów i nazywaniu przedmiotów,
niezdolność wykonywania wyuczonych ruchów jak np. posługiwanie się sztućcami, pisanie, czytanie,
zaburzenia słyszenia i widzenia,
zaburzenia czynności wykonawczych np. ubierania się, gotowania, jedzenia.

W późniejszym etapie choroby otępienie jest tak nasilone, że chory nie wie, kim jest, nie rozpoznaje najbliższych. Niektórzy chorzy są nadmiernie pobudzeni, agresywni, a inni apatyczni i wyczerpani. W chorobie Alzheimera obserwuje się drgawki, drżenie rąk ,przykurcze mięśni. W ostatnim etapie choroby następuje spadek masy ciała, wyniszczenie organizmu i tworzenie się odleżyn.

Demencję można cofnąć, o ile rozpocznie się leczenie w początkowej fazie. Odwracalne postacie demencji mogą być spowodowane przez:

pewne choroby zakaźne,
alkoholizm,
guzy mózgu,
niedobór witamin,
depresję,
zaburzenie czynności tarczycy czy jako efekt uboczny działania leków.

Ważne, by każda osoba, u której pojawią się pierwsze objawy demencji, możliwie szybko trafiła do psychiatry i otrzymała fachową pomoc farmakologiczną i przeprowadzone specjalistyczne badania.

PCOD Sp. z o.o.: Opracowano na podstawie „Leksykonu psychiatrii”, artykułu Jolanty Dyjecińskiej „Żyć z chorobą Parkinsona” i portalu „Opieka nad chorym na Alzheimera.